Informacje ogólne

Skuteczna dieta dla chorych z obrzękami tłuszczowymi i limfatycznymi

                                                               autorstwa dr n. o zdr. Małgorzaty Jeziorek

W oparciu o holenderskie i niemieckie rekomendacje dotyczące obrzęku tłuszczowego i limfatycznego, normalizacja masy ciała oraz odpowiednio dobrana aktywność fizyczna są kluczowe w procesie leczenia. Zalecana redukcja masy ciała powinna być efektem wdrożenia odpowiednio zbilansowanej diety, dopasowanej indywidualnie do pacjenta. Ponad to podstawowym celem powinno być uniknięcie jakiegokolwiek przyrostu masy ciała lub osiągnięcie prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość mogą przyczyniać się do nasilenia obrzęku. Nie ma określonej diety do stosowania w obrzęku tłuszczowym i limfatycznym, natomiast istnieją związki pomiędzy składnikami i kalorycznością diety, a występowaniem choroby. Odpowiednio skomponowana dieta może doprowadzić do obniżenia masy ciała, zawartości tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenia obrzęku. Redukcja masy ciała powinna być realizowana poprzez zmniejszenie zawartości tkanki tłuszczowej ogółem oraz wisceralnej (brzusznej) tkanki tłuszczowej.

Wysokie stężenie insuliny we krwi nasila proces budowy tkanki tłuszczowej oraz powstawanie obrzęków poprzez mechanizm związany z insulinoopornością tkanek. W związku z tym dieta, która pozwala uniknąć wahania stężenia glukozy i insuliny we krwi jest najkorzystniejsza dla pacjentów. Jednym z zaleceń umożliwiających normalizację glikemii i insulinemii poposiłkowej jest zapewnienie odpowiednich odstępów między posiłkami, ograniczenie podaży węglowodanów z dietą oraz zastosowanie produktów węglowodanowych odpowiedniej jakości. Nawet przejściowa, krótkotrwała hiperglikemia aktywuje długotrwałe zmiany w komórkach śródbłonka, które są związane z nasileniem insulinooporności tkanek oraz produkcją czynnika VEGF i reakcji zapalnych. Niektóre składniki diety hamujące VEGF, mogą odgrywać rolę w zmniejszeniu stanu zapalnego oraz stagnacji obrzęku limfatycznego i tłuszczowego. Należy dążyć do zwiększenia udziału tych składników w diecie, między innymi: kwasów tłuszczowych omega-3, błonnika pokarmowego, polifenoli, flawonoidów, witaminy K, prebiotyków, naturalnych probiotyków i składników niektórych przypraw. Należy ograniczyć podaż składników diety o właściwościach prozapalnych, takich jak: nasycone kwasy tłuszczowe, izomery trans kwasów tłuszczowych, nadmiar witaminy B12 i żelaza, nadmiar białka zwierzęcego. Czynnikiem prozapalnym diety jest również nadmierna wartość energetyczna oraz nadmiar węglowodanów w diecie. W procesie leczenia obrzęku tłuszczowego i limfatycznego skuteczna może również okazać się dieta ketogenna, która powinna prowadzić do obniżenia stężenia prozapalnych związków z organizmie chorego.

Nie istnieje jeden, uniwersalny plan żywieniowy dla wszystkich pacjentek natomiast można osiągnąć redukcję zawartości tkanki tłuszczowej, stosując dietę o niskiej zawartości rafinowanych węglowodanów oraz bogatą w składniki o właściwościach przeciwzapalnych, w tym owoce i warzywa lub dietę ketogeniczną. Zdecydowanie zalecane jest stosowanie zbilansowanej diety z ograniczeniem prozapalnych składników, która może spowolnić postęp choroby poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i bólu, zmniejszyć obrzęk i poprawić jakość życia. W przypadku współwystępowania chorób, np. alergii pokarmowych, celiakii, cukrzycy, dny moczanowej, zespołu jelita nadwrażliwego, itp. lub osób na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej zalecenia powinny być odpowiednio modyfikowane.

Postępowaniu dietetycznemu powinna towarzyszyć łagodna aktywność fizyczna, taka jak maszerowanie, pływanie, pilates, joga lub inne ćwiczenia gimnastyczne, które usprawnią funkcjonowanie układu limfatycznego oraz będą sprzyjały uwrażliwianiu tkanek na działanie insuliny.